System Edukacji w UK

System edukacji w Wielkiej Brytanii jest jednym z najstarszych na świecie, a jego tradycje sięgają wieków. Wiele osób uważa go za jeden z najbardziej prestiżowych, szczególnie ze względu na takie uczelnie jak Oxford czy Cambridge. Jednak sama struktura edukacyjna w UK jest znacznie bardziej złożona i różni się od tego, co znamy w Polsce. Dziś przyjrzymy się, jak działa system edukacyjny w Anglii, Walii, Szkocji i Irlandii Północnej, z naciskiem na kluczowe etapy kształcenia, obowiązkowe egzaminy oraz organizację roku szkolnego.

Podstawowe zasady systemu edukacji

W Wielkiej Brytanii system edukacji różni się nieco w zależności od kraju, w którym się znajdujesz, ponieważ Anglia, Walia, Szkocja i Irlandia Północna mają pewne odrębne regulacje. W Anglii i Walii przepisy dotyczące edukacji są bardzo zbliżone i regulowane przez rząd centralny w Londynie, natomiast w Szkocji i Irlandii Północnej edukacja jest w gestii lokalnych władz. Mimo tych różnic istnieją pewne wspólne zasady, które obowiązują na całym terytorium Wielkiej Brytanii.

Dzieci zaczynają edukację formalną w wieku pięciu lat, co oznacza, że od tego momentu zaczyna się ich obowiązek szkolny. Szkoły są publiczne i prywatne, a ich dostępność zależy od regionu, w którym mieszka dziecko. Ciekawostką jest, że choć edukacja obowiązkowa trwa do 16. roku życia, młodzież w Anglii musi kontynuować naukę do 18. roku życia, ale ma możliwość wyboru między szkołą, praktykami zawodowymi lub wolontariatem połączonym z nauką na niepełnym etacie.

Etapy systemu szkolnictwa w UK

Brytyjski system edukacji dzieli się na 5 etapów:

• przedszkole (nursery),
• szkoła podstawowa (primary school),
• szkoła średnia I stopnia (secondary school),
• szkoła średnia II stopnia (further education),
• szkoła wyższa (higher eduaction).

Edukacja w UK – Poziomy kształcenia

Edukacja w UK jest podzielona na kilka kluczowych etapów, zwanych Key Stages, które odpowiadają różnym okresom w rozwoju dziecka. Każdy z tych etapów kończy się egzaminami, które oceniają postępy uczniów. Pierwszy etap, Key Stage 1, obejmuje dzieci w wieku od 5 do 7 lat. Następnie uczniowie przechodzą przez Key Stage 2 (7-11 lat), Key Stage 3 (11-14 lat) oraz Key Stage 4 (14-16 lat). W Szkocji te same etapy edukacyjne są znane pod nazwami poziomów A, B, C i D.

• Key stage 1 – 5 do 7 roku życia,
• Key stage 2 – 7 do 11 roku życia,
• Key stage 3 – 11 do 14 roku życia,
• Key stage 4 – 14 do 16 roku życia.

W wieku 16 lat uczniowie przystępują do egzaminu General Certificate of Secondary Education (GCSE). Egzaminy te są kluczowe, ponieważ na ich podstawie uczniowie mogą zdecydować, czy chcą kontynuować naukę, czy zakończyć ją na tym etapie i rozpocząć pracę zawodową.

Wyniki egzaminów GCSE ocenia się w skali od A* (najwyższa ocena) do G (najniższa ocena). Dla tych, którzy decydują się na dalszą edukację, czeka jeszcze kilka lat nauki przed zdaniem kolejnych egzaminów, które umożliwią im dostęp do szkół wyższych.

Szkoła średnia i egzaminy

Po zakończeniu Key Stage 4 uczniowie mają do wyboru kilka ścieżek. Mogą kontynuować edukację w szkole średniej II stopnia (Sixth Form) lub w Sixth Form Colleges. Szkoły średnie w Wielkiej Brytanii oferują dwa główne rodzaje egzaminów: A-levels oraz AS-levels. Egzaminy A-level są odpowiednikiem polskiej matury i odbywają się na zakończenie szkoły średniej, zazwyczaj w wieku 18 lat. Uczniowie wybierają zazwyczaj 3-4 przedmioty, które zdają na poziomie zaawansowanym, a ich wyniki mają kluczowe znaczenie dla dalszej ścieżki edukacyjnej, zwłaszcza jeśli planują studia wyższe.

AS-level to z kolei dodatkowe egzaminy, które można zdawać przed A-levels, zwykle na koniec pierwszego roku w Sixth Form. Mają one charakter uzupełniający i pozwalają uczniom na rozwijanie zainteresowań w bardziej wyspecjalizowanych dziedzinach. Choć wyniki AS-level są mniej istotne niż A-level, to jednak mogą mieć wpływ na rekrutację na studia.

W przypadku, gdy uczeń wybiera bardziej praktyczną ścieżkę, może skupić się na kursach zawodowych oferowanych przez Sixth Form Colleges. Kursy te kończą się zdobyciem dyplomów General National Vocational Qualifications (GNVQs) lub National Vocational Qualifications (NVQs). GNVQs łączą elementy wiedzy ogólnej z zawodową, podczas gdy NVQs są w pełni skoncentrowane na umiejętnościach wymaganych w konkretnych branżach. NVQs posiadają pięć poziomów zaawansowania, co pozwala na dostosowanie nauki do indywidualnych potrzeb ucznia.

Anglia	Irlandia Północna	Walia	Szkocja
EYFS Reception	P1 Nursery	Foundation Phase Reception	P1 (Early level) Nursery/Early level
KS1 Yr 1	P2	P1 Yr 1	P2 (First level) P1 (Early level)
KS1 Yr 2	P3	P2 Yr 2	P3 (First level) P2 (First level)
KS2 Yr 3	P4	P3 Key Stage 2 Yr 3	P4 (First level) P3 (First level)
KS2 Yr 4	P5	P4 Yr 4	P5 (Second level) P4 (First level)
KS2 Yr 5	P6	P5 Yr 5	P6 (Second level) P5 (Second level)
KS2 Yr 6	P7	P6 Yr 6	P7 (Second level) P6 (Second level)
KS3 Yr 7	Yr 8 P7	Key Stage 3 Yr 7	S1 (Third/Fourth level) P7 (Second Level)
KS3 Yr 8	Yr 9 Yr 8	Yr 8	S2 (Third/Fourth level) S1 (Third/Fourth level)
KS3 Yr 9	Yr 10 Yr 9	Yr 9	S3 (Third/Fourth level) S2 (Third/Fourth level)
KS4 Yr 10	Yr 11 Yr 10	Key Stage 4 Yr 10	S4 (Senior phase) S3 (Third/Fourth level)
KS4 Yr 11	Yr 12 Yr 11	Yr 11	S5 (Senior phase) S4 (Senior phase)
AS Yr 12	Yr 13 Sixth form Yr 12	Post 16 Yr 12	S6 (Senior phase) S5 (senior phase)
A2 Yr 13	Yr 14 Sixth form Yr 13	Sixth form Yr 13	S6 (Senior phase)

Organizacja roku szkolnego

Rok szkolny w Anglii różni się od tego, do czego jesteśmy przyzwyczajeni w Polsce. Szkoły są otwarte przez 190 dni w roku, a sam rok szkolny podzielony jest na trzy trymestry. Nauka rozpoczyna się zazwyczaj w drugiej połowie sierpnia i trwa do końca czerwca lub początku lipca. Pierwszy trymestr kończy się w połowie października, po czym następuje przerwa trwająca około 10 dni. Druga część pierwszego trymestru trwa do około 21 grudnia, po czym uczniowie mają przerwę świąteczną. Drugi trymestr rozpoczyna się w styczniu i trwa do Wielkanocy, z krótką przerwą zimową w lutym. Trzeci trymestr kończy rok szkolny i obejmuje okres do końca czerwca.

Ważnym elementem organizacji roku szkolnego są egzaminy, które odbywają się w trakcie trzeciego trymestru. Jest to czas intensywnej nauki i przygotowań, szczególnie dla uczniów, którzy zdają kluczowe egzaminy, takie jak GCSE lub A-levels. Egzaminy te decydują o dalszej ścieżce edukacyjnej, a ich wyniki są kluczowe dla przyszłości uczniów.

Obowiązek szkolny w UK

Twoje dziecko musi rozpocząć pełnoetatową edukację po osiągnięciu wieku obowiązku szkolnego. Wiek ten przypada na 31 grudnia, 31 marca lub 31 sierpnia po jego piątych urodzinach – w zależności od tego, która z tych dat nastąpi wcześniej. Jeśli piąte urodziny dziecka przypadają na jeden z tych dni, to właśnie wtedy osiąga ono wiek obowiązku szkolnego.

Na przykład, jeśli Twoje dziecko osiągnie wiek obowiązku szkolnego 31 marca, musi rozpocząć pełnoetatową edukację na początku następnego semestru (letni semestr tego roku).

Dzieci muszą kontynuować pełnoetatową edukację aż do osiągnięcia wieku, w którym mogą zakończyć naukę.

Wszystkie dzieci w wieku od 3 do 4 lat w Anglii mają prawo do bezpłatnej wczesnej edukacji przed rozpoczęciem nauki w pełnym wymiarze godzin.

Różnice między systemami edukacyjnymi w UK i Polsce

Choć system edukacyjny w Wielkiej Brytanii i Polsce mają pewne wspólne cechy, istnieje wiele znaczących różnic. Przede wszystkim, w Polsce uczniowie kończą szkołę średnią zazwyczaj w wieku 19 lat, a przedmiotowa matura obejmuje szeroki zakres wiedzy ogólnej. W Wielkiej Brytanii natomiast uczniowie kończą szkołę średnią w wieku 18 lat, a egzaminy A-level są bardziej skoncentrowane na wybranych przedmiotach, co pozwala na głębsze zrozumienie wybranych dziedzin. Dzięki temu brytyjscy uczniowie są lepiej przygotowani do dalszych studiów w wybranych kierunkach, choć mają mniejszą wiedzę ogólną niż ich polscy odpowiednicy.

Ponadto, brytyjski system edukacji jest bardziej elastyczny, jeśli chodzi o wybór ścieżki kariery. Uczniowie mogą wybrać zarówno kursy akademickie, jak i zawodowe, a ich decyzje dotyczące przyszłości mogą być podejmowane na różnych etapach edukacji. W Polsce system edukacyjny jest bardziej jednolity i mniej elastyczny, co sprawia, że decyzje o przyszłości często muszą być podejmowane wcześniej, zanim uczniowie zdobędą pełną świadomość swoich zainteresowań i możliwości.

A-level czyli odpowiednik matury w UK

Odpowiednikiem polskiej matury w Wielkiej Brytanii jest General Certificate of Education Advanced Level, znany jako A-level. To jedna z najpopularniejszych ścieżek edukacyjnych, którą wybierają uczniowie chcący kontynuować naukę na studiach. A-level jest często określany mianem angielskiej matury i odpowiada międzynarodowej maturze, jednak zdawany jest wyłącznie w Anglii. Ukończenie tego programu jest kluczowe, by móc podjąć studia wyższe na uniwersytetach w Wielkiej Brytanii.

Odpowiednik polskich ocen w UK

W Wielkiej Brytanii system oceniania jest oparty na literach, gdzie najwyższą oceną jest A*, a najniższą G. Ocena U oznacza, że uczeń nie zdał egzaminu. Oto jak wygląda skala ocen:

A* (Najlepsza ocena), A, B, C, D, E, F, G (Najniższa ocena), U (Uczeń nie zdaje).

Odpowiednik liceum w UK

Polskim odpowiednikiem liceum w Wielkiej Brytanii jest Sixth Form. Jest to dwuletni etap edukacji, który uczniowie rozpoczynają po ukończeniu secondary school, czyli brytyjskiego odpowiednika gimnazjum. Nauka w Sixth Form trwa do 18. roku życia i kończy się egzaminami A-level, które są niezbędne do podjęcia studiów wyższych.

Edukacja wyższa w Wielkiej Brytanii

Wielka Brytania słynie z doskonałych uniwersytetów, które przyciągają studentów z całego świata. Studia licencjackie trwają zazwyczaj 3-4 lata, a studia magisterskie 1-2 lata. System rekrutacji różni się w zależności od uczelni, ale zazwyczaj wymagane są wysokie wyniki z egzaminów A-level, choć niektóre uczelnie organizują dodatkowe testy wstępne.

Uniwersytety w UK oferują szeroki wachlarz kierunków i specjalizacji, a studenci mają możliwość studiowania w systemie full-time (pełny etat) lub part-time (niepełny etat). Wiele uczelni kładzie duży nacisk na badania naukowe, co sprawia, że studenci mają możliwość uczestniczenia w innowacyjnych projektach badawczych.

Dla studentów międzynarodowych, w tym z Polski, studia w Wielkiej Brytanii są szansą na zdobycie prestiżowego wykształcenia, ale także dużym wyzwaniem finansowym. Czesne na brytyjskich uczelniach jest wysokie, choć istnieją różne formy wsparcia finansowego, takie jak stypendia czy pożyczki studenckie, które pomagają w pokryciu kosztów nauki.

Perspektywy dla polskich uczniów

Polscy uczniowie, którzy myślą o edukacji w Wielkiej Brytanii, mają wiele możliwości. Dzięki programom wymiany i różnym opcjom wyjazdów, mogą poznać brytyjski system edukacji jeszcze przed podjęciem decyzji o długoterminowym wyjeździe. Coraz więcej szkół średnich oferuje trymestralne pobyty, które pozwalają uczniom na zanurzenie się w brytyjskiej kulturze i sprawdzenie, czy taki system nauki im odpowiada.

Dla tych, którzy zdecydują się na dłuższy pobyt, brytyjski system edukacyjny oferuje solidne podstawy, które mogą pomóc w rozwinięciu kariery zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i w Polsce. Ukończenie szkoły średniej w UK otwiera drzwi do międzynarodowej kariery, a brytyjskie kwalifikacje są cenione na całym świecie.

Edukacja w Wielkiej Brytanii to nie tylko nauka, ale także ważny krok w dorosłość. To doświadczenie, które rozwija samodzielność, kreatywność i umiejętność krytycznego myślenia, co jest niezwykle cenne we współczesnym świecie.

Słownik

• Academy – typ szkoły średniej
• Admission criteria – kryteria wg jakich szkoła przyjmuje kandydatów
• Advanced Level (A Level) – egzamin który jest odpowiednikiem polskiej matury
• After-school clubs / activities – kółka zainteresowań, zajęcia pozalekcyjne
• Appeal – odwołanie się od decyzji
• Application deadline – termin składania podań
• Art and Design – zajęcia plastyczne
• Assessment – ocena postępów w nauce
• Attendance – frekwencja
• Boarding school – szkoła z internatem
• Breakfast club – zajęcia poranne (ze śniadaniem)
• Bullying – dokuczanie, znęcanie się, zastraszanie
• Carpet session – nauka w grupie gdzie dzieci siedzą na dywanie
• Catchment area – rejon szkoły (przy rejonizacji)
• Community school – szkoła środowiskowa
• Comprehensive school – szkoła przyjmująca wszystkie dzieci, bez względu na wyniki w nauce
• Design and Technology (DT) – WT, prace techniczne
• English as Additional Language – język angielski jako język dodatkowy (dla obcokrajowców)
• Ethnic Minority Achievement (EMA) coordinator – koordynator osiągnięć mniejszości etnicznych
• Faith school – szkoła wyznaniowa
• Fundraising – zbieranie funduszy na określony cel
• General Certificate of Education (GCSE) – egzamin zdawany w wieku lat 14/15
• Geography – geografia
• Governing Body – zarząd
• Grammar School – szkoła selektywna, przyjmuje uczniów na podstawie testów akademickich
• Half term holidays – tygodniowa przerwa śródsemestralna (zwykle w październiku, lutym i maju)
• Head lice – wszy
• Highly Able Pupils – dzieci wysoce uzdolnione
• History – historia
• Homework – praca domowa
• Independent school – szkoła prywatna, płatna
• Infant school – pierwszy etap szkoły podstawowej/nauczanie początkowe (klasy 0-2)
• Information and Communication Technology (ICT) – zajęcia komputerowe, informatyka
• Inset day – dzień szkoleniowy dla ciała pedagogicznego
• Junior school – drugi etap szkoły podstawowej (klasy 3-6)
• Key Stage – nauka w angielskiej szkole jest podzielona na 4 etapy (key stages) które kończą się egzaminami
• LEA (Local Educational Authorities) – lokalne władze oświatowe
• League tables – rankingi/tabele szkół
• Learning difficulties – trudności w nauce
• Literacy – język angielski, nauka czytania i pisania
• Music – muzyka
• National Curriculum – narodowy program nauczania / podstawa programowa
• Numeracy – matematyka
• Nursery class – oddział przedszkolny
• Open day/evening – dzień otwarty, dzień lub wieczór, w którym potencjalni kandydaci mogą obejrzeć szkołę
• Ofsted report – raport sporządzony po inspekcji szkoły
• Parent evening – zebranie dla rodziców/opiekunów/wywiadówka
• Parent Teacher Association (PTA) – Komitet Rodzicielski
• PE kit – strój na WF
• Physical Education (PE)– WF
• PSHE and Citizenship – zintegrowane zajęcia wychowania obywatelskiego oraz godziny wychowawczej
• Playscheme – półkolonie
• Playground – boisko, plac zabaw, miejsce gdzie dzieci odpoczywają podczas przerw
• Primary School – szkoła podstawowa
• Reception Class – klasa zerowa (dzieci rozpoczynają zerówkę w wieku lat 4)
• SATS – egzaminy zdawane po kolejnych etapach nauczania (key stages)
• School report – opisowa ocena postępów ucznia
• Secondary school – szkoła średnia
• Science – nauki ścisłe
• Selective school – szkoła selektywna (może być państwowa – zwykle ‘Grammar’ lub prywatna)
• Special Educational Needs (SEN) – specjalne potrzeby edukacyjne
• Statement of special needs – orzeczenie o posiadaniu specjalnych potrzeb edukacyjnych (np o upośledzeniu umysłowym lub wybitnych uzdolnieniach, wiąże się to z dodatkowymi funduszami na edukację dziecka)
• Support staff – personel wspierający
• Teacher – nauczyciel
• Teaching assistant – nauczyciel wspomagający
• Term time – okres semestralny
• Uniform – mundurek/strój szkolny